10 juni 2016
De geboortezorg in Nederland: een belangrijk onderwerp waar veel aandacht voor is. Ook een onderwerp waar veel misverstanden over bestaan. Aannames worden gepresenteerd als feiten.
Hoe zit het nu echt met de geboortezorg In Nederland? We zetten de feiten op een rij.
De perinatale sterfte in Nederland neemt verder af en dat is een positieve ontwikkeling. De meest recente cijfers van Perined [1] laten zien dat de perinatale sterfte is de perinatale sterfte in Nederland van 11,9‰ gedaald is naar 7,4 ‰ (periode van 2000 – 2014). Dat is een afname van 34,7%. 2/3 van de baby’s die overlijden, zijn geboren voor de 28e week van de zwangerschap.
Als we de babysterfte in Nederland vergelijken met die in andere Europese landen, blijkt dat de Nederlandse geboortezorg bij de top van de best scorende Europese landen staat. Deze is met meer dan 28% afgenomen en gelijk aan landen als Noorwegen en Zweden. Ongeveer 5 baby’s per 1000 geborenen overlijden rondom de geboorte. Voor deze vergelijking gebruiken we de meest actuele cijfers gepubliceerd door Eurostat over het jaar 2013 [2]. Eurostat definieert perinatale sterfte als volgt: boven de 24 weken en t/m 7 dagen na de geboorte.
De samenwerking tussen verloskundigen, gynaecologen en kinderartsen om de babysterfte terug te brengen, loont. Roken en alcohol tijdens de zwangerschap blijven alleen een risicofactor voor de gezondheid van de baby. We blijven ons inzetten voor onnodige babysterfte. Hoog op de agenda staan daarom: terugdringen van vroeggeboortes, opsporen van groeivertraging, preventie en gezonde levensstijl in combinatie met aandacht voor kwetsbare zwangeren.
Voor alle cijfers en uitleg over de begrippen, lees meer over Perinatale sterfte >
Nederland heeft een uniek geboortezorgsysteem: we zien zwangerschap en bevalling als een natuurlijk proces, we hebben verloskundigen dichtbij in de buurt én vrouwen hebben in ons land de keuzevrijheid hoe & waar zij willen bevallen: thuis, in het geboortecentrum of in het ziekenhuis (poliklinisch) onder begeleiding van alleen een verloskundige. We hebben een bijzonder vrouwvriendelijk geboortesysteem, gekenmerkt door een lage babysterfte en veel minder onnodig medisch ingrijpen zoals inleiden of keizersnede (en de bijbehorende neveneffecten voor de moeder) dan in de landen om ons heen.
Ons verloskundig systeem is zinnig, laagdrempelig en zuinig. Verloskundigen zijn de poortwachter van de geboortezorg: zij coördineren en bewaken het zorgproces. Zij bewaken de fysiologie en zorgen voor continue goede en veilige begeleiding tijdens de zwangerschap en geboorte. Aangevuld met specialistische zorg als dat nodig is. Dat voorkomt onnodig medicaliseren, onnodige ingrepen en in het verlengde daarvan onnodige zorgkosten.
Verloskundigen werken hier als zelfstandige zorgprofessional in de eerste lijn, net als de huisarts. Deze verloskundigen ‘in de buurt’ voorzien zorg aan gezonde zwangeren en ze doen de risicoselectie. Als dat nodig is, verwijst de eerstelijns verloskundige de zwangere door naar een verloskundig team in het ziekenhuis (de tweede lijn). Daar begeleiden klinisch verloskundigen zwangere vrouwen met een verhoogd risico. Klinisch verloskundigen behandelen de ‘niet normale processen’, maar zij benaderen- net als hun eerstelijns collega’s – de zwangerschap wel vanuit de fysiologie. Uitgangspunt blijft: het verloop van de zwangerschap en bevalling verloopt principieel niet anders, er is alleen meer controle nodig.
In 2014 zijn 172.544 vrouwen bevallen van 175.215 kinderen (Perined, Jaarboek Zorg 2014). Van deze vrouwen zijn er 49.015 (28,6%) bevallen onder verantwoordelijkheid van de 1e lijn. Dit betrof 22.911 (13,4%) thuisbevallingen, 3.407 (2,0%) bevallingen in een geboortecentrum en 21.895 (12,8%) poliklinische bevallingen. Er zijn 122.550 vrouwen onder verantwoordelijkheid van de tweedelijn (ziekenhuis) bevallen, bijvoorbeeld omdat ze pijnstilling willen tijdens de bevalling. Van alle bevallingen in het ziekenhuis, wordt 42% van de baby’s aangepakt door de klinisch verloskundige. In totaal wordt meer dan 70% van de kinderen bij de geboorte door een verloskundige aangepakt.
Lees meer over het Verloskundig systeem in Nederland >
De geboorte van een kind is iets natuurlijks en volkomen normaal. Daarom kan een gezonde vrouw met een gezonde baby gewoon veilig thuis bevallen onder de begeleiding van een verloskundige. Bovendien verloopt een bevalling thuis vaak soepeler. Meerdere onderzoeken hebben dit aangetoond: gezonde vrouwen zonder risicofactoren rond de zwangerschap kunnen, thuis even veilig bevallen als in het ziekenhuis. Dit blijkt uit de resultaten van de Birthplace Study [3] onder 65.000 zwangeren uit het Verenigd Koninkrijk (2011), uitgevoerd door de National Perinatal Epidemiology Unit in Oxford. Het grootschalige Amsterdamse onderzoek ‘Thuis bevallen met verloskundige net zo veilig als in ziekenhuis’ van gynaecologen en verloskundigen (2015) [4] onder 80:000 zwangeren toont hetzelfde aan.
De feiten over de Veiligheid van bevallocaties >
De fysiologische benadering zorgt voor onnodige medicalisering . Uit belangrijke onderzoeken zoals Cochrane reviews (2016) [5] en The Lancet Midwifery – serie (2014) [6] blijkt dat wanneer de verloskundige vanuit de fysiologie de begeleiding coördineert en daarbij de regie- en verwijsfunctie heeft (met tijdige inschakeling van een gynaecoloog als dat nodig is), dit betere gezondheidsuitkomsten voor moeder en kind oplevert. De fysiologische benadering zorgt voor:
Medisch ingrijpen leidt vaker tot complicaties bij de vrouw ( zoals bloedverlies en koorts bij de bevalling) maar het levert geen betere uitkomsten op voor het kind (Offerhaus e.a.; 2015)[7] (zie tabel).
Meer informatie over de Fysiologische benadering >
Vrouwen in Nederland willen verloskundige zorg in de buurt én ze willen zelf bepalen hoe en waar ze bevallen: thuis, geboortecentrum of in het ziekenhuis. Verloskundigen begeleiden vrouwen tijdens de bevalling op al deze plekken. De verloskundige is specialist in het inschatten van risico’s; zij signaleert tijdig complicaties, overlegt en verwijst wanneer nodig door naar andere specialisten in de keten. De verloskundige neemt de tijd om de behoeften en wensen van de zwangere vrouw te bespreken. Ze kent haar thuissituatie, ze respecteert haar keuzes en neemt samen met de vrouw besluiten om haar te versterken. Het geven van objectieve informatie staat daarbij voorop.
Onderzoek van TNS NIPO (2014) [8] en de Deliver-studie (2011) [8] laat zien dat vrouwen veel vertrouwen hebben in de kwaliteit van zorg. Zwangere vrouwen zien de verloskundige als:
Lees meer over de Wensen van de zwangere >
De Nederlandse verloskundige zorg kenmerkt zich door de goede samenwerking tussen de eerste lijn (zorg in de buurt) en de tweede lijn (de specialistische zorg in het ziekenhuis). Ruim 3500 verloskundigen werken intensief samen met alle geboortezorgprofessionals om samen goede zorg te leveren en deze verder te optimaliseren. De beste zorg aan moeder en kind staat hierbij voorop. Verloskundigen in de regio maken afspraken met gynaecologen om de samenwerking te verbeteren en overdrachten soepeler te laten verlopen. Dit maakt dat de Nederlandse geboortezorg inmiddels bij de top van de best scorende Europese landen staat als het gaat om babysterfte.
Verloskundigen gaan uit van afwachtend beleid. Dit doen zij om de vrouw zo optimaal mogelijk te begeleiden en niet –wat soms wordt beweerd- vanwege financiële beweegredenen. Integendeel: passie is wat verloskundigen drijft en niet geld. Verloskundigen zetten in op een optimale begeleiding waarbij de ervaring van de vrouw centraal staat. Als er iets aan de hand is met de moeder of de baby, dan sturen zij de zwangere door. Het gaat verloskundigen te allen tijde om de beste zorg voor moeder en kind.
Lees meer goede samenwerking voor moeder en kind bij: Integrale geboortezorg >
